Even though you travel without me, I am with you

باز چون گل سوی گلشن میروی
You are going towards the flower garden, like a flower
با توام گر چه که بیمن میروی
Even if you are going without me
I am still with you
صدزبان شد سوسن اندر شرح تو
The Susan flower tried to describe you
And each tongue became one of its hundred petals
گلرخا خوش سوی سوسن میروی
blessed you go to the sussan flower
Your beautiful face as if a flower
سوی مستان با دو لعل می فروش
از برای باده دادن میروی

شاهدان استاره وار اندر پیت
تو بکش چون ماه روشن میروی

در کی خواهی آتشی دیگر زدن
با دل چون سنگ و آهن میروی

آفتابا ذرهام رقصان تو
پیش تو چون سوی روزن میروی

تا درآرد شمس تبریزی به چشم
سرمه وار ای دل به هاون میروی

My Love gifted me a golden crown - ode 1380

دی بر سرم تاج زری بنهاده است آن دلبرم
Yesterday my Love crowned me with a golden crown
چندانک سیلی می زنی آن می نیفتد از سرم
Even if you slap me, it won't fall
شاه کله دوز ابد بر فرق من از فرق خود
The king of eternity crowned me with The hat of love He wove
شب پوش عشق خود نهد پاینده باشد لاجرم
So how can this hat of love ever fall off?
ور سر نماند با کله من سر شوم جمله چو مه
If the head can't remain with the hat one day
Then I will like the Moon transform myself entirely to become only head
زیرا که بیحقه و صدف رخشانتر آید گوهرم
For a gem can shine even brighter without the hook and clasp
اینک سر و گرز گران می زن برای امتحان
Go ahead and test this: pick up a club and here's my head!
ور بشکند این استخوان از عقل و جان مغزینترم
آن جوز بیمغزی بود کو پوست بگزیده بود
او ذوق کی دیده بود از لوزی پیغامبرم
لوزینه پرجوز او پرشکر و پرلوز او
شیرین کند حلق و لبم نوری نهد در منظرم
چون مغز یابی ای پسر از پوست برداری نظر
در کوی عیسی آمدی دیگر نگویی کو خرم
ای جان من تا کی گله یک خر تو کم گیر از گله
در زفتی فارس نگر نی بارگیر لاغرم
زفتی عاشق را بدان از زفتی معشوق او
زیرا که کبر عاشقان خیزد ز الله اکبرم
ای دردهای آه گو اه اه مگو الله گو
از چه مگو از جان گو ای یوسف جان پرورم

Give thanks and be in the presence of the Thankers

Rumi starts out by recounting a tale
Of one filled with jealousy
Which deprives one of the sense of "smell"
آن وزیرک از حسد بودش نژاد
تا به باطل گوش و بینی باد داد
بر امید آنک از نیش حسد
زهر او در جان مسکینان رسد
هر کسی کو از حسد بینی کند
خویش را بیگوش و بی بینی کند
Here he describes the sense of smell
The "olfactory " metaphor for spiritual pursuit
بینی آن باشد که او بویی برد
بوی او را جانب کویی برد
The nose he says is for finding ones way
هر که بویش نیست بی بینی بود
If you cannot find your way then
It's as if you have lost your sense of smell and therefore have no nose!
بوی آن بویست کان دینی بود
چونک بویی برد و شکر آن نکرد
And if you did smell the path
And find the path but did not give thanks to the Divine
کفر نعمت آمد و بینیش خورد
Then your sense of smell your spiritual compass will be taken away!
شکر کن مر شاکران را بنده باش
Give plenty of thanks and be
A humble and reverent to those you give thanks, the Thankers

پیش ایشان مرده شو پاینده باش
In their divine presence be silent and attentive try to see what they are being and teaching , be silent and deeply collected within yourself as if you do not exist
And thus gain everlasting life!
چون وزیر از رهزنی مایه مساز
خلق را تو بر میاور از نماز
Don't deter people from the spiritual path
Like highway robber sitting on their path
ناصح دین گشته آن کافر وزیر
The hypocrites will preach spirituality
But are an empty shell
کرده او از مکر در گوزینه سیر

Call forth the ruler of the house of sweetness

پیش کش آن شاه شکرخانه را
Call forth the ruler of the house of sweetness
آن گهر روشن دردانه را
That sparkling gem that shining pearl
آن شه فرخ رخ بیمثل را
That incomparable ruler with the open face
آن مه دریادل جانانه را
that ocean hearted moon of our inner being
روح دهد مرده پوسیده را
Who gives life to a decrepit corpse
مهر دهد سینه بیگانه را
Who gives love and affection to the stranger's heart
دامن هر خار پر از گل کند
Who will fill the thorn's basket with flowers
عقل دهد کله دیوانه را
در خرد طفل دوروزه نهد
آنچ نباشد دل فرزانه را
طفل کی باشد تو مگر منکری
عربده استن حنانه را
مست شوی و شه مستان شوی
چونک بگرداند پیمانه را
بیخودم و مست و پراکنده مغز
ور نه نکو گویم افسانه را
با همه بشنو که بباید شنود
قصه شیرین غریبانه را
بشکند آن روی دل ماه را
بشکند آن زلف دو صد شانه را
قصه آن چشم کی یارد گزارد
ساحر ساحرکش فتانه را
بیند چشمش که چه خواهد شدن
تا ابد او بیند پیشانه را
راز مگو رو عجمی ساز خویش
یاد کن آن خواجه علیانه را

You belong to me to me to me

جان منی جان منی جان من
You are my life my life my life essence
آن منی آن منی آن من
You belong to me to me to me alone
شاه منی لایق سودای من
You are my king, we deserve to mingle
قند منی لایق دندان من
You are my sweet sugar cube, deserving only of my teeth
نور منی باش در این چشم من
You are my light, remain here in my eyes
چشم من و چشمه حیوان من
My eyes and the very life giving fountain of my life
گل چو تو را دید به سوسن بگفت
When the flower saw you,
told the rose
سرو من آمد به گلستان من
The greatest of flowers has come to my garden
از دو پراکنده تو چونی بگو
Tell me why we are apart
Why are you not here with me?
زلف تو حال پریشان من
I grow sad when I don't see the curves of your beautiful hair
ای رسن زلف تو پابند من
Your locks lock my feet
چاه زنخدان تو زندان من
As if trapped inside that famous well
دست فشان مست کجا میروی
Take my hand, where are you off to?
پیش من آ ای گل خندان من
My smiling flower, come to me !

Rumi Birthday

Sept 29 is traditionally considered to be Molana Jalal e Din Rumi's birthday.

In his honor we read his poems for all to think.

What makes you smile like sugar?

در دلت چیست عجب که چو شکر میخندی
I'm in awe of what must be going on
Inside your heart, when your smile is as sweet as sugar

دوش شب با کی بدی که چو سحر میخندی
?Who were you with last night
You are smiling like the dawn

ای بهاری که جهان از دم تو خندان است

It's as if the whole world
Smiles when it receives your life bestowing breath


در سمن زار شکفتی چو شجر میخندی
In the jasmine garden of wonder
You blossom and smile like the stars

آتشی از رخ خود در بت و بتخانه زدی
With the fire emanating from your face
You set ablaze the temple of idols

و اندر آتش بنشستی و چو زر میخندی
you sat within that fire, smiling like gold
مست و خندان ز خرابات خدا میآیی
You emerged drunk and smiling from the tavern of God
بر شر و خیر جهان همچو شرر میخندی
You laugh at the good and bad of the world
همچو گل ناف تو بر خنده بریدهست خدا
لیک امروز مها نوع دگر میخندی
باغ با جمله درختان ز خزان خشک شدند
ز چه باغی تو که همچون گلتر میخندی
تو چو ماهی و عدو سوی تو گر تیر کشد
چو مه از چرخ بر آن تیر و سپر میخندی
بوی مشکی تو که بر خنگ هوا میتازی
آفتابی تو که بر قرص قمر میخندی
تو یقینی و عیان بر ظن و تقلید بخند
نظری جمله و بر نقل و خبر میخندی
در حضور ابدی شاهد و مشهود تویی
بر ره و ره رو و بر کوچ و سفر میخندی
از میان عدم و محو برآوردی سر
بر سر و افسر و بر تاج و کمر میخندی
چون سگ گرسنه هر خلق دهان بگشادهست
تویی آن شیر که بر جوع بقر میخندی
آهوان را ز دمت خون جگر مشک شدهست
رحمت است آنک تو بر خون جگر میخندی
آهوان را به گه صید به گردون گیری
ای که بر دام و دم شعبده گر میخندی
دو سه بیتی که بماندهست بگو مستانه
ای که تو بر دل بیزیر و زبر میخندی

Come, let's be lovers once again! Ode 1832

بیا تا عاشقی از سر بگیریم
Come, let's be lovers once again!
جهان خاک را در زر بگیریم
Blanket this earthly world in gold
بیا تا نوبهار عشق باشیم
Come let's be the new blossomed spring of love
نسیم از مشک و از عنبر بگیریم
Feel the fragrance of musk and amber in the breeze
زمین و کوه و دشت و باغ و جان را
Engulf the earth, the mountains, the fields and
flower gardens and even our inner vitality
همه در حله اخضر بگیریم
Let's dress in bright green colors
دکان نعمت از باطن گشاییم
Let's open a store of blessings and bounty from within
چنین خو از درخت تر بگیریم
Let's learn how to behave from the green nourished tree
ز سر خوردن درخت این برگ و بر یافت
ز سر خویش برگ و بر بگیریم
در دل ره بردهاند ایشان به دلبر
ز دل ما هم ره دلبر بگیریم
مسلمانی بیاموزیم از وی
اگر آن طره کافر بگیریم
دلی دارد غمش چون سنگ مرمر
از آن مرمر دو صد گوهر بگیریم
چو جوشد سنگ او هفتاد چشمه
سبو و کوزه و ساغر بگیریم
کمینه چشمهاش چشمی است روشن
که ما از نور او صد فر بگیریم

I can pass the times without anyone, but cannot do so without you

بی همگان به سر شود بی‌تو به سر نمی‌شود
I can pass the times without anyone, but cannot do so without you
داغ تو دارد این دلم جای دگر نمی‌شود
My heart and soul are burning for you, nobody else soothes it

دیده ی عقل مست تو چرخه ی چرخ پست تو
My mind's eye is drunk with you, the turning of the wheels of time are for you
گوش طرب به دست تو بی‌تو به سر نمی‌شود

...جان ز تو جوش می‌کند دل ز تو نوش می‌کند
Our life force bubbles and boils from you, our heart experiences joy through you
عقل خروش می‌کند بی‌تو به سر نمی‌شود
the intellect roars because of you, and we cannot continue without you

خمر من و خمار من باغ من و بهار من
خواب من و قرار من بی‌تو به سر نمی‌شود

جاه و جلال من تویی ملکت و مال من تویی
آب زلال من تویی بی‌تو به سر نمی‌شود

گاه سوی وفا روی گاه سوی جفا روی
آن منی کجا روی بی‌تو به سر نمی‌شود

دل بنهند برکنی توبه کنند بشکنی
این همه خود تو می‌کنی بی‌تو به سر نمی‌شود

بی تو اگر به سر شدی زیر جهان زبر شدی
باغ ارم سقر شدی بی‌تو به سر نمی‌شود

گر تو سری قدم شوم ور تو کفی علم شوم
ور بروی عدم شوم بی‌تو به سر نمی‌شود

خواب مرا ببسته‌ای نقش مرا بشسته‌ای
وز همه‌ام گسسته‌ای بی‌تو به سر نمی‌شود

گر تو نباشی یار من گشت خراب کار من
مونس و غمگسار من بی‌تو به سر نمی‌شود

بی تو نه زندگی خوشم بی‌تو نه مردگی خوشم
سر ز غم تو چون کشم بی‌تو به سر نمی‌شود

هر چه بگویم ای سند نیست جدا ز نیک و بد
هم تو بگو به لطف خود بی‌تو به سر نمی‌شود

What wonder is in your heart - making you laugh like this?!

در دلت چیست عجب که چو شکر میخندی
دوش شب با کی بدی که چو سحر میخندی
ای بهاری که جهان از دم تو خندان است
در سمن زار شکفتی چو شجر میخندی
آتشی از رخ خود در بت و بتخانه زدی
و اندر آتش بنشستی و چو زر میخندی
مست و خندان ز خرابات خدا میآیی
بر شر و خیر جهان همچو شرر میخندی
همچو گل ناف تو بر خنده بریدهست خدا
لیک امروز مها نوع دگر میخندی
باغ با جمله درختان ز خزان خشک شدند
ز چه باغی تو که همچون گلتر میخندی
تو چو ماهی و عدو سوی تو گر تیر کشد
چو مه از چرخ بر آن تیر و سپر میخندی
بوی مشکی تو که بر خنگ هوا میتازی
آفتابی تو که بر قرص قمر میخندی
تو یقینی و عیان بر ظن و تقلید بخند
نظری جمله و بر نقل و خبر میخندی
در حضور ابدی شاهد و مشهود تویی
بر ره و ره رو و بر کوچ و سفر میخندی
از میان عدم و محو برآوردی سر
بر سر و افسر و بر تاج و کمر میخندی
چون سگ گرسنه هر خلق دهان بگشادهست
تویی آن شیر که بر جوع بقر میخندی
آهوان را ز دمت خون جگر مشک شدهست
رحمت است آنک تو بر خون جگر میخندی
آهوان را به گه صید به گردون گیری
ای که بر دام و دم شعبده گر میخندی
دو سه بیتی که بماندهست بگو مستانه
ای که تو بر دل بیزیر و زبر میخندی

I drank from that wine that can't be confined in a glass

زان می که در پیمانهها اندرنگنجد خوردهام
I drank from that wine
that can't be confined in a glass

مستم ز خمر من لدن رو محتسب را غمز کن

مر محتسب را و تو را هم چاشنی آوردهام

ای پادشاه صادقان چون من منافق دیدهای

با زندگانت زندهام با مردگانت مردهام

با دلبران و گلرخان چون گلبنان بشکفتهام

با منکران دی صفت همچون خزان افسردهام

ای نان طلب در من نگر والله که مستم بیخبر

من گرد خنبی گشتهام من شیرهای افشردهام

مستم ولی از روی او غرقم ولی در جوی او
از قند و از گلزار او چون گلشکر پروردهام
روزی که عکس روی او بر روی زرد من فتد
ماهی شوم رومی رخی گر زنگی نوبردهام
در جام می آویختم اندیشه را خون ریختم
با یار خود آمیختم زیرا درون پردهام
آویختم اندیشه را کاندیشه هشیاری کند
ز اندیشه بیزاری کنم ز اندیشهها پژمردهام
دوران کنون دوران من گردون کنون حیران من
در لامکان سیران من فرمان ز قان آوردهام
در جسم من جانی دگر در جان من قانی دگر
با آن من آنی دگر زیرا به آن پی بردهام
گر گویدم بیگاه شد رو رو که وقت راه شد
گویم که این با زنده گو من جان به حق بسپردهام
خامش که بلبل باز را گفتا چه خامش کردهای
گفتا خموشی را مبین در صید شه صدمردهام
مولانا